De verminderde belangstelling van jongeren voor de traditionele journalistiek roept wereldwijde bezorgdheid op. Professor emeritus Irene Costera Meijer besprak in haar Working Paper voor de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid  het medialandschap vanuit de ogen van jongeren. Ze legt aan #UseTheNews uit wat journalisten kunnen doen om deze groep te bedienen.

Het is om te beginnen nog niet zo eenvoudig om te bepalen wat jongeren onder nieuws verstaan. Costera Meijer onderscheidt nieuws met een hoofdletter N en zonder een hoofdletter n: “Jongeren maken onderscheid tussen informatie die belangrijk is en die je zou moeten weten en waardevolle informatie die je wil weten omdat het je een nieuw inzicht biedt of je horizon verbreedt.” Bij deze informatie zijn volgens Meijer journalistieke kernwaarden van belang zoals professionaliteit, betrouwbaarheid, onbevooroordeeldheid, onafhankelijkheid en pluriformiteit.

Ze voegt toe dat nieuws met een kleine letter n ook kan gaan over alles wat jongeren tegenkomen op Instagram. “Dat kan belangrijke of waardevolle informatie zijn, maar ook onbelangrijke, maar wel humorvolle informatie, of noodzakelijke informatie die je moet weten omdat je anders ergens te vroeg of te laat komt”, legt ze uit. 

Er zit daarnaast ook een verschil in actief en passief nieuwsgebruik. “Commentaar leveren en delen, dat is actief gebruik”, licht Meijer toe. Het gaat om passief nieuwsgebruik als je gewoonweg aan het scrollen bent op Instagram en nieuws tegenkomt tussen alle andere posts van familie en vrienden. Jongeren kijken naar het commentaar om in te schatten hoe belangrijk en betrouwbaar het bericht is. 

Verschillende invalshoeken

Een aspect dat jongeren graag zien is nieuws vanuit verschillende invalshoeken. “Dat vergroot – naast hyperlinks – het gevoel dat het nieuws betrouwbaar is”, vertelt de hoogleraar. Costera Meijer: “Zoals nu met de oorlog in Gaza, je ziet dat met name Nederlandse nieuwsorganisaties aanvankelijk vooral de kant van Israël kozen. Veel jongeren hebben dat gezien en zeiden ‘hallo, Hamas mag dan wel als de initiële agressor worden beschouwd, maar kijk eens naar het geweld van Israëlische zijde dat daaraan vooraf ging en naar het onevenredige geweld dat nu al maanden wordt uitgeoefend. Daar mag wel iets meer aandacht aan gegeven worden’.”

Minder meningen, meer ervaringen

Jongeren vinden het volgens Costera Meijer ingewikkeld als hun vrienden een hele andere, in hun ogen extreme, mening hebben. Het sociale aspect van sociale media zorgt ervoor dat er meer waarde wordt gehecht aan communicatie. “Voor journalisten zijn radicale meningen interessant, ze zouden nieuwswaardiger zijn en houden de aandacht vast”, vertelt Meijer over de nadruk die er op radicaliteit in het nieuws lijkt te liggen. Wat jongeren – en ook veel ouderen – vooral zouden waarderen is begrijpen waar die radicaliteit vandaan komt.  “En dat is iets anders dan mensen met een radicale mening gewoonweg aan het woord laten. Er zit een groot verschil tussen citeren (aandacht genereren) en context bieden (journalistieke uitleg)”, vindt ze. De journalistiek moet dit volgens haar echter wel ‘waarmaken’ op een manier die jongeren aanspreekt: minder meningen en meer ervaringen (onder andere vlogs, life blogs, life hacks), afwisselende toonzettingen (ironie, vrolijk, humoristisch, dubbelzinnig) en diversiteit aan genres en formats, zoals het gebruik van memes, explainers en satire.

Goed voorbeeld

Een voorbeeld van een medium dat het goed doet als het gaat om jongeren en nieuws is volgens Costera Meijer, de NOS. “Volgens haar kunnen journalisten van NOSop3 en NOS Stories leren hoe ze kunnen beginnen bij een vraag die onder jongeren leeft en hoe ze deze zo goed mogelijk kunnen beantwoorden via bijvoorbeeld explainers.” 

Volgens Meijer spelen explainers een belangrijke rol voor jongeren die ergens meer over willen weten. “Als je er echt iets van wil weten, dus actief op zoek gaat naar meer informatie, dan is een explainer heel belangrijk”, legt ze uit. Jongeren waarderen daarnaast het gebruik van meerdere perspectieven. “Daarom is het ook belangrijk dat zoveel mogelijk journalistieke organisaties zichtbaar, vindbaar en herkenbaar zijn op sociale media”, sluit ze af.