In samenwerking met het lectoraat Waarde(n)volle Journalistiek in Zwolle en ons jongerenpanel, de NewsZees, is #UseTheNews het project WhatZ Next begonnen. WhatZ Next, momenteel nog in een testfase, is een constructieve contentagenda die nieuwsmedia kan helpen om jonge doelgroepen te bereiken en een duurzame connectie met hen op te bouwen. WhatZ Next biedt nieuwsmedia elke dag journalistiek-inhoudelijke en constructieve suggesties voor onderwerpen die ze kunnen oppakken. Het begrip ‘constructieve journalistiek’ komt hier vaak terug, maar wat is het nu eigenlijk en waar komt het vandaan? In deze serie op onze website komen experts aan het woord.

Lisa Urlbauer, hoofd journalistieke training bij het Duitse Bonn Instituut volgt Cathrine Gyldensted op. Ze heeft twee jaar bij het Solutions Journalism Network gewerkt en probeert oplossingsgerichte journalistiek in Europa naar een hoger niveau te tillen. Ze leidt de trainingsprogramma’s voor journalisten in Bonn en is gespecialiseerd op het gebied van lokale en klimaatjournalistiek. Ze deelt met ons haar kijk op jongeren en nieuws en ze heeft vier tips om constructiever te werk te gaan.

“De wereld komt ten einde en niemand geeft er iets om. Dat is het dreigende gevoel dat veel jonge mensen hebben, volgens een onderzoek van the University of Bath in 2021. 

Ik ben zelf een millennial. Oud genoeg om de verhalen over de eindeloze groei te kennen, maar te jong om ervan te kunnen profiteren. Kinderen die vandaag de dag leven zullen geen moment op een planeet leven die niet is aangetast door klimaatverandering. We zitten in een crisis en het is onze rol als journalisten om de alarmbellen zo luid mogelijk af te laten gaan en iedereen te waarschuwen. Maar dan komt de vraag: wat nu?

Wij als journalisten zouden de problemen én de oplossingen moeten benadrukken. Wat werkt wel en wat werkt niet? Wie doet er al iets aan de kwesties waar we tegenaan lopen? We moeten hen, ons publiek, laten zien dat wij de macht hebben om het mensen aan te rekenen als ze hun verantwoordelijkheid niet nemen. We kunnen er niet mee doorgaan om mensen, voornamelijk jonge mensen,  zich hopeloos, verdrietig, bezorgd en, misschien wel het ergst, onverschillig te laten voelen.

Op het Bonn Instituut werken we met journalisten en nieuwsredacties eraan hoe ze hun verhalen constructiever kunnen maken. Dat is namelijk waar mensen behoefte aan hebben volgens onderzoek, zoals het Reuter’s Digital News Report. Sommige mensen noemen deze manier van werken gebruikersgericht, wij geven de voorkeur aan de term ‘mensvriendelijk’. Want mensen zijn degenen die we uiteindelijk willen bereiken, toch? We gebruiken hiervoor vier stappen om nieuws over klimaat op een manier te brengen die ‘mensvriendelijker’ is:

Stap 1: Zet je constructieve bril op als je nieuws selecteert

Wat is nieuwswaardig? Die beslissing moeten journalisten elke dag maken. Van oudsher ligt de focus op crises en problemen; conflicten worden nog verder aangesterkt in debatvorm en meestal krijgt een minder diverse groep mensen de ruimte om te spreken. Constructieve journalistiek kan helpen om de wereld met al haar nuances te presenteren.

Stap 2: Gebruik de vier pijlers van oplossingsgerichte journalistiek

Oplossingsgerichte journalistiek op de juiste manier uitgevoerd:

• focust op een antwoord op een maatschappelijk probleem. Wat is het probleem waar de oplossing naar kijkt en hoe werkt dit precies?
• geeft bewijsvoering voor de effectiviteit. Wat zeggen de data over het succes van de oplossing? Wat zeggen mensen in het veld hierover?
• deelt inzichten die relevant zijn voor anderen. Je stelt vragen zoals: hoe werkt deze aanpak precies? Wat moeten we weten om het naar de juiste plaats te krijgen? In hoeverre beïnvloedt de omgeving de oplossing?
• benadrukt de beperkingen en kanttekeningen. Het komt bijna nooit voor dat iets een kant-en-klare oplossing biedt. Omdat oplossingsgerichte journalistiek kritisch naar bewijsvoering kijkt, benadrukt het ook de beperkingen van de aanpak. Wat op de ene plek werkt, hoeft niet direct ook op een andere plek te werken. 

Stap 3: Focus op constructieve elementen in je kop en lead

Als het negatieve aspect van het verhaal is waar het om gaat, zou dat ook in de kop terug te zien moeten zijn. Het gaat er niet om dat je nieuws beter laat lijken dan het daadwerkelijk is, maar vraag jezelf af: zijn er ook positieve aspecten? En: is mijn invalshoek overmatig negatief? Maak ik het meer sensationeel dan nodig?

Als het passend is, benadruk dan ook de constructieve aspecten van een verhaal in de kop, onderkop en intro. Heb er oog voor wat voor soort emoties een kop kan oproepen bij je publiek en of je dit vindt passen.

Stap 4: Vraag jezelf bij ieder nieuwsitem dat je maakt af: wat wil mijn publiek nou écht weten hierover?

Een onderzoek van de Duitse #UseTheNews uit 2021 liet zien: veel jonge mensen missen de connectie tussen nieuws en hun eigen leven. Als je op een nieuwsredactie werkt, stop dan even en reflecteer: wie is mijn publiek en welk onderdeel van de informatie is relevant voor mijn publiek? Is er meer context en uitleg nodig? Let erop dat je het nieuws vertaalt naar de leefwereld van je publiek en van hen die je wil bereiken. 

Constructief berichtgeven over klimaatcrises betekent niet dat we de verantwoordelijkheid bij het individu leggen. Het betekent dat we laten zien dat er een weg vooruit is. We hebben een plicht om jongeren niet nog meer te laten vallen. Generaties tegen elkaar opzetten gaat onze problemen niet oplossen. We moeten deze groep perspectieven bieden, of eigenlijk moeten we jongeren gewoon serieus nemen. Zij zijn onze toekomst.”