Jongeren hebben minder interesse in nieuws, weinig vertrouwen in journalistiek en zijn minder bereid ervoor te betalen. Hoe kijkt het Commissariaat voor de Media naar de recente ontwikkelingen rondom jongeren en journalistiek? We spraken met onderzoekers Jorien Scholtens en Edmund Lauf van het Commissariaat voor de Media. Edmund: “Mediamakers ontkomen er niet aan om zich meer te richten op jongeren.”

Onderzoekster Jorien Scholtens is sinds zes jaar werkzaam bij het Commissariaat en ziet een toename van jongeren die sociale media als voornaamste nieuwsbron gebruiken en een afname van interesse in traditionele bronnen. “We zien ook een daling in het vertrouwen, maar dat vind ik op dit moment niet een heel groot probleem omdat het vooral om een algemene inschatting gaat”, vertelt Jorien.

Want wie sociale media als voornaamste nieuwsbron gebruikt, heeft vaker een lager vertrouwen in het nieuws, valt onder meer te lezen in het Digital News Report 2024, waar we eerder een artikel over schreven. Het Commissariaat verzorgt in dit rapport de Nederlandse inbreng. “Maar dit is helemaal niet gek, want je komt op sociale media ook vaker onbetrouwbare informatie tegen”, zegt Jorien. Oudere generaties die minder sociale media gebruiken, hebben hier dan ook minder last van. Onderzoeker Edmund Lauf voegt toe: “Jongeren zoeken weinig informatiebronnen buiten sociale media.”

Jongeren blijken daarnaast minder interesse te hebben in nieuws. Hiervoor zijn verschillende verklaringen te bedenken. Zo laat een onderzoek in Duitsland zien dat jongeren minder politiek geëngageerd en geïnteresseerd zijn, en daardoor misschien wel minder interesse hebben in nieuws, dat vooral met politieke onderwerpen in verbinding wordt gebracht. In het rapport, SINUS Jugendstudie 2024, concluderen onderzoekers dat jongeren op meerdere manier omgaan met politieke crisissen. Bijvoorbeeld door praten met de omgeving of door verdringing en afleiding.

Bij het Commissariaat denken de onderzoekers vaak na over achterliggende redenen voor de afname in interesse en consumptie van nieuws. Edmund: “Want je kan zeggen dat nieuwsmedia zich meer moeten richten op jongeren, maar ook andersom zeggen dat jongeren meer actief nieuwsmedia zouden moeten opzoeken. Je kunt het van twee kanten bekijken.”

“We zijn hier altijd over aan het filosoferen”, vertelt Jorien. “Ik zou eerder zeggen dat jongeren juist empathischer zijn en daardoor sneller aan nieuwsmijding doen. En zich daardoor misschien sneller overweldigd voelen en zich daardoor sneller afsluiten voor het nieuws.”

Maar dat jongeren minder nieuws lijken te consumeren, betekent niet dat jongeren helemaal geen interesse hebben in nieuws, vertellen ze. “Jongeren willen net zo goed geïnformeerd worden over een onderwerp als de kabinetsformatie, alleen missen ze mogelijk een perspectief waarbij ze aansluiting vinden”, zegt Jorien. “Het gaat hierbij om een subtiel verschil tussen generaties. Persoonlijk denk ik dat hier specifiek, journalistiek beleid op ontwikkeld zou kunnen worden.”

Op welk niveau moet dat beleid dan zijn? “Goede vraag, ik denk wel op een hoger niveau. Individuele journalisten kunnen ook boven op jongeren gaan zitten, maar ik denk meer aan mediabeleid vanuit de overheid. Bijvoorbeeld door de publieke omroep alle ruimte te geven zich nog meer op jongeren te richten. Dat is verhoudingsgewijs ook makkelijker omdat daar geen commerciële interesses meespelen.” 

Commerciële nieuwsbedrijven

Commerciële nieuwsbedrijven moeten op hun beurt toch vooral zorgen dat hun betalende consumenten hun content krijgen, en dat zijn vaak geen jongeren. Edmund: “Maar als je je niet richt op de jongeren, kan je de hele generatie kwijtraken. Nieuwsmedia moeten een manier verzinnen om over tien of twintig jaar nog steeds te kunnen bestaan. De generatie die voor papieren dagbladen betaalt, wordt steeds kleiner. En de groep die niet betaalt, groeit. Je ontkomt er niet aan om je meer te richten op jongeren.”

Is het niet logisch dat jongeren niet betalen? “Ja, natuurlijk. Als de content niet aansluit, waarom zou je dan betalen? En jongeren hebben minder te besteden. Aan de andere kant is het wel zo dat jongeren vaker gewend zijn om te betalen voor onlinecontent, zoals voor Netflix en Spotify. Het gaat dan ook vooral over nieuwsmerken nu leren kennen, om misschien later een abonnement te nemen”, vertelt Edmund.

“Het draait allemaal om een concreet doel en dat is het democratische doel van goede informatievoorziening en goed geïnformeerde burgers. En daarvoor zijn betrouwbare nieuwsmedia nodig”, aldus Edmund. Om beter te kunnen verklaren waarom jongeren interesse in nieuws kwijtraken is het volgens Jorien en Edmund nodig om als Commissariaat grotere maatschappelijke thema’s te onderzoeken, die de resultaten van het Digital News Report 2024 verder kunnen helpen verklaren. Jorien: “Bijvoorbeeld naar leesgewoontes, hobby’s, de effecten van corona en andere sociologische onderwerpen. Daar kunnen we misschien verbanden uithalen.”

Om meer te weten te komen over het nieuwsgebruik van jongeren, doet het Commissariaat voor de Media nu ook al een vervolgonderzoek. Op 1 oktober organiseren ze in Amsterdam een groot symposium om de resultaten te presenteren. Uiteraard zijn wij van #UseTheNews aanwezig om jullie op de hoogte te houden.