Er klinkt een sirene door de zaal: ‘wieoe-wieoe’. Door het vervormde geluid van een megafoon hoor je: “Willen jullie de levensweg bewandelen?” De levensweg was één van de onderdelen van het Gelijke Kansen Event in Madurodam. Het event werd eerder deze maand gehouden door het SKB, een samenwerkingsverband tussen verschillende maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor gelijke kansen. 

De fictieve levensweg laat zien hoe verschillende momenten uit jouw leven de kansen die je krijgt beïnvloeden. Tijdens het event gingen jong en oud met elkaar in gesprek over kansenongelijkheid. Hoe beïnvloedt jouw levensweg jouw dromen?

In een aparte ruimte is ‘jouw levensweg’ aangelegd. Iedereen begint met een lege rugzak. Tijdens het bewandelen van de weg vult de rugzak van de een zich met stenen, terwijl die van de ander leeg blijft. Je komt verschillende vragen tegen als: ‘Werd jij thuis veel voorgelezen?’ Nee? Dan neemt het gewicht in jouw rugzak toe. De vragen staan op grote borden afgedrukt, die met een lint om de nekken van jongeren hangen. ‘Had je toegang tot voldoende financiële middelen om verder te leren?’ 

Af en toe zie je iemand de ogen van de jongeren mijden, wanneer ze met hun lege rugzak doorlopen. Er is één regel die je aan het begin van de levensweg tegenkomt: je bewandelt de levensweg niet alleen. Voorheen onbekenden belanden in diepe gesprekken. De levensweg laat je voelen welke privileges jij wel of niet hebt (gehad).

Onderwijs

De meesten zijn nog bezig met het verwerken van de levensweg, wanneer ze via een wenteltrap naar boven lopen. ‘De wenteling naar confrontatie.’ Nee, zo heet de trap niet echt, maar zo voelt het misschien wel. Zodra iedereen heeft plaatsgenomen flitst er een projectiescherm aan. “Iedereen die dit hoort is begenadigd met een zegen, want iedereen die dit hoort heeft onderwijs gekregen. Staat je bedje in dit land, dan zit je sowieso geramd, want hier in Nederland ligt naar school gaan voor de hand.” Zo begint het gedicht van Jesse & Bart Laport – in samenwerking met Flores Onderwijs – over kansenongelijkheid in het basisonderwijs.

Alle ogen in de zaal zijn gericht op het scherm. Naarmate het hartstochtelijke gedicht verder gaat, voel je dat de emoties in de zaal oplopen. Sommigen schuiven wat met hun voeten, en een enkeling draait haar ring wat zenuwachtig rond haar vinger. “De één moet harder lopen terwijl de ander wordt gedragen maar op de toetsen die ze krijgen staan toch echt dezelfde vragen.” Er volgt een daverend applaus.

Schrijver en programmamaker Karim Amghar en journalist Raounak Khaddari zijn de dagvoorzitters van het event. Karim test de energie in de zaal. Hij roept “SK…” “B!”, reageert de zaal. Dat zit wel goed. Op het scherm verschijnt de vraag: ‘Welke invloed heeft de inhoud van jouw rugzakje op jouw toekomst?’ “Bespreek het met degene achter je”, zegt Karim. Die vraag bespreken met de persoon achter je ging niet meteen goed, want iedereen draaide zich om, dan zit je natuurlijk tegen elkaars ruggen aan te kijken. Maar al snel vindt iedereen een maatje en gaan de gesprekken van start. Kansenongelijkheid wordt uitgebreid besproken.

Jongeren

De dagvoorzitters roepen jongeren van een vooraf samengesteld panel een voor een het podium op. “Wie van jullie heeft het gevoel dat hij klaar is voor de toekomst?”, vraagt Raounak aan de jongeren. Niemand steekt zijn hand op. Het blijft even stil. “Wat wil je worden?”, stelt Raounak als vervolgvraag. Dat weten de jongeren wel. “Ik heb alles eigenlijk wel willen worden: ballerina, astronaut…, maar nu wil ik arts worden!”, zegt Julia, uit het jongerenpanel. Ze lacht. “Ik wil fotograaf worden. Ik ben nu ook fotograaf”, vertelt Arno, uit het panel. Amine zit in de jongerenraad van het SKB en heeft zijn droom goed voor ogen: “Mijn grootste droom is dagelijks bezig zijn met presenteren, en dan het liefst een combinatie van vertellen over maatschappelijke thema’s én echt voor grote camera’s staan.” De dromen zijn er, maar hoe vervul je die? En wie helpt jou daarbij?

Bij sommige mensen staan hun dromen aan het stuur van hun leven. Meintje Spijker, bezoeker van het event en directeur van Stichting Onderwijsambassadeurs, wist van jongs af aan al dat ze kleuterjuf wilde worden: “Mijn kleuterjuf was mijn rolmodel”, vertelt ze. Met haar kleuterjuf als rolmodel ging ze tot groep drie huppelend naar school. Haar droom kwam uit: “Ik heb twintig jaar voornamelijk kleuterklassen lesgegeven in het ‘gewone’ onderwijs en in het speciaal onderwijs.” Uiteindelijk wilde ze meer impact maken dan alleen op haar klas en school. Toen heeft ze de Stichting Onderwijsambassadeurs opgericht.

Bubbel

Dat dromen zo’n stimulans zijn, geldt niet voor iedereen; voor sommigen lijken die dromen juist onbereikbaar. Dit komt ook doordat veel mensen in hun eigen bubbel leven. “Het is belangrijk om elkaar te helpen, om te laten zien dat er meer is dan de bubbel waarin je zit”, vertelt Zdenka Pisacic van NN Group, zelf actief betrokken bij enkele partners van het SKB. “Verbinding zoeken met mensen buiten je bubbel is een sterke skill om kansenongelijkheid tegen te gaan”, vertelt Suzanne IJsselmuiden van het VSBfonds, een van de financiers van het SKB.

Yarima Carina schreef speciaal voor het event een lied, genaamd Breaking Bubbles. Samen met een kinderkoor van de musical- en theaterschool SET zingt ze het lied op het podium. “No matter where we are from, or where we make our bed. We have the right to belong and get an equal chance”, klinkt het gezang. Het lied eindigt met: “Look around you, we’re breaking bubbles and setting free. Moving the world and making it our masterpiece.” Een lied met een boodschap. Geklap, gejoel en gefluit, galmt door de zaal. Zo’n waardering vanuit de zaal is niet te overtreffen. Of wel?

Acteur en docent Mahfoud Mokaddem neemt het podium. Met een voorproefje van zijn theatersolo MOED, neemt hij het publiek mee naar zijn klaslokaal op het mbo-1. Zijn woorden zijn scherp en krachtig. Het is een voorstelling over de mensen die altijd achterin zitten. “Achterin de bus, achterin de klas, achterin de maatschappij”, zegt Mahfoud. Met de theatervoorstelling vraagt hij aandacht voor kansenongelijkheid in het onderwijs. De laatste woorden van het stuk zijn: “Wie ben jij en wat brengt jou hier?” Hij krijgt een staande ovatie.

Boodschap aan de politiek

Hiermee eindigt het programma van het SKB Gelijke Kansen Event 2024. Al is de strijd voor gelijke kansen nog lang niet klaar. Alle aanwezigen hebben hard hun best gedaan, om weer een stapje dichterbij te komen. Toch had het jongerenpanel misschien wel de belangrijkste boodschap van de dag, gericht aan politiek Den Haag: meer samenwerken, inclusiever onderwijs en meer geld om kansengelijkheid en talentontwikkeling te bevorderen. Samen met het SKB zullen zij deze boodschap ook daadwerkelijk gaan overhandigen in Den Haag.