De manier waarop jonge kinderen van 8 tot 12 jaar met nieuws bezig zijn, sluit niet altijd aan op de verwachtingen die volwassenen erbij hebben. Dat merkt promovenda Denise Mensonides (Rijksuniversiteit Groningen) tijdens de observaties die ze voor haar promotieonderzoek doet. Ze focust zich op de ontwikkeling van digitale geletterdheid bij kinderen en is momenteel bezig met een deelonderzoek naar nieuwsgebruik. #UseTheNews stelde haar hier vragen over. 

Hoe zit het onderzoek in elkaar?

Eigenlijk begin ik heel breed en werk ik ‘bottom-up’. Dat wil zeggen dat ik vanuit de observaties die ik doe, kijk hoe kinderen omgaan met digitale media en wat we hiervan kunnen leren. Vier jaar lang observeer ik op verschillende buitenschoolse opvanglocaties in Groningen kinderen in de leeftijd 8 tot 12 jaar in relatie tot hun digitale mediagebruik en kijk ik wat voor thema’s daaruit voortkomen.

Momenteel ben ik specifiek bezig met een onderzoek naar nieuws. Dat komt doordat ik al snel opmerkte dat kinderen op de BSO regelmatig gesprekken hadden over wat er in de wereld speelt en over nieuws dat zij waren tegengekomen. Zeker voor deze leeftijdsgroep is het belangrijk om hier aandacht aan te besteden. Daarom ben ik ook op scholen gaan observeren, op nieuwsonderwerpen door gaan vragen, en heb ik interviews met leerkrachten over dit onderwerp gehouden.

Waarom is deze doelgroep zo belangrijk? 

In deze leeftijd ontwikkelen kinderen mediagewoonten voor de rest van hun leven. Hier leggen ze dus echt de basis voor hun verdere nieuwsgebruik. Toch wordt er vaak gefocust op jongeren vanaf 12 jaar oud en realiseren veel volwassenen zich niet dat ook jongere kinderen al veel met nieuws bezig zijn. Dat komt misschien ook doordat ze op een andere manier bezig zijn met nieuws en dat sluit niet altijd aan op de verwachtingen die volwassenen daarbij hebben. Door de snelheid van digitale en sociale media komen kinderen eigenlijk al veel eerder en steeds vaker in aanraking met nieuws.

Wat valt je op over hoe kinderen nieuws tot zich nemen?

Sociale contacten spelen een grote rol. Onbedoeld krijgen kinderen vaak mee dat nieuws een afgebakend, serieus, en soms saai iets is – je kijkt het journaal om 8 uur en dat is nieuws – maar kinderen zijn hier veel vaker op een meer informele manier mee bezig. Zo ontstaan veel gesprekken over nieuws uit grapjes op het schoolplein. Kinderen grapten tijdens een van mijn observaties bijvoorbeeld met elkaar: “In het rode huis woont het rode mannetje, in het blauwe huis woont het blauwe mannetje, en wie woont er in het witte huis?” “Het witte mannetje?” “Nee! Joe Biden.” Vervolgens leiden deze grapjes weer tot actieve gesprekken over wat er op dat moment speelt in de maatschappij.

Wat valt je op aan de manier waarop ‘het nieuws’ op scholen aan bod komt?

Ook op scholen is hier vaak een afgebakend moment voor. Veel klassen kijken in de pauze samen het Jeugdjournaal of maken een opdracht uit Nieuwsbegrip. Dit gaat vaak echter meer over begrijpend lezen, terwijl kinderen wel behoefte lijken te hebben aan het bespreken van de onderwerpen die ze bijvoorbeeld op het Jeugdjournaal voorbij zien komen. Hier is tijdens de les helaas vaak maar weinig tijd voor.

Daarnaast hangt het niet geheel verrassend ook af van de interesse van de leerkrachten zelf. Sommigen voelen heel erg de verantwoordelijkheid om van het laatste nieuws op de hoogte te zijn en praten hier dan ook veel met kinderen over. Anderen hechten zelf minder waarde aan nieuws en besteden er dan ook minder aandacht in de klas aan.

 Wat zou je nieuwsmedia en journalisten willen meegeven?

Allereerst zou ik willen meegeven dat ze niet moeten vergeten dat kinderen vanaf jonge leeftijd al geïnteresseerd zijn in nieuws en het dus zonde is om pas bij kinderen vanaf 12 jaar te beginnen. Wel is het belangrijk nieuws op een passende wijze aan te bieden voor jonge leeftijdsgroepen. Voor kinderen is het soms nog lastig om snel te schakelen van onderwerp naar onderwerp en zou het goed zijn wat dieper in te gaan op ieder onderwerp zodat ze hier iets langer bij stil kunnen staan.

Ook hoeft nieuws niet altijd ‘iets serieus’ te zijn voor kinderen. Het kan ook op een wat luchtigere wijze gebracht worden en alsnog veel betekenis voor ze hebben.

Tot slot denk ik dat het belangrijk is om kinderen al op jonge leeftijd mee te nemen in het gehele nieuwsproces. Hoe komt nieuws tot stand en hoe herken je nepnieuws bijvoorbeeld. Er komt heel veel op kinderen af waar ze zeker in geïnteresseerd zijn. Nu is het aan ons als volwassenen om de handvatten te bieden hoe ze daarmee om kunnen gaan zodat zij zich ontwikkelen tot geïnformeerde burgers in de maatschappij. 

Neem een kijkje op de website ‘www.digital-inclusion.nl’ voor meer informatie over het project. Hier zullen de onderzoeken van Denise ook gepubliceerd worden.