Een middag leren over nepnieuws én het zelf verspreiden, dat deden de redactieleden van Scholieren.com tijdens een workshop over fake news in het Haagse Beeld en Geluid. De jongeren kregen les over verschillende technieken en verschijningsvormen van nepnieuws, waarna ze zelf een artikel schreven. Vigo (15): “Ik heb hier écht iets nieuws geleerd.” 

Zo’n vijftien jonge redactieleden van Scholieren.com verzamelen zich op zondagmiddag voor de laatste redactievergadering voor de zomervakantie bij Beeld en Geluid in Den Haag. Ze sluiten het schooljaar af met een workshop. Terwijl ze zich verzamelen, wordt er gelachen en druk gepraat over de vakantieplannen én verwachtingen van de middag. 

Ze worden opgehaald en begeleid naar het ‘LAB’. Alle ogen richten zich aandachtig op het presentatiebord, waarna workshopleider en toekomstig medewerker van #UseTheNews, Tom van Rooijen, meer vertelt over fake news. Tom: “Fake news is er, daar kunnen we niet omheen. Net zoals het internet en de mobiele telefoons er zijn. Je ontkomt er niet aan dat jongeren met nepnieuws te maken krijgen en het enige wat we kunnen doen is ze bekend maken met wat er is en het leren herkennen.” 

Volgens hem is het lastig om mensen volledig te wapenen tegen nepnieuws. “Ook ik zal ooit in mijn leven ergens intrappen, maar ik denk dat het goed is om zo veel mogelijk mensen te vertellen over de verschijningsvormen en met welke technieken het wordt gemaakt. Hierdoor kun je het enigszins herkennen.” In de presentatie wordt onder andere verteld dat nepnieuwsmakers altijd een doel hebben: ofwel geld verdienen, of mensen beïnvloeden. “En er wordt bijvoorbeeld altijd ingespeeld op emoties. Dat is een red flag”, vertelt Tom. 

Na de presentatie gaan de jongeren aan de slag en verwerken ze de zojuist geleerde informatie in een zelfgemaakt nepnieuwsartikel. De jongeren werken in groepjes van twee of drie personen en overleggen hevig over het juiste onderwerp, de kop en de zelfverzonnen bronnen. Eén onderwerp blijkt populair: de eindexamens. 

Hoofdredacteur Jorieke van Noorloos merkt dat nepnieuws en nieuwswijsheid ook op haar redactie belangrijke thema’s zijn. “Af en toe merk ik dat er in de beoordeling van de betrouwbaarheid van bronnen nog winst te behalen valt. Ze hebben nog nooit echt beroerde bronnen gebruikt, ze zijn erg goed en slim daarmee, maar af en toe merk ik dat er wel wat meer mediawijsheid in mag.” Bovendien ziet ze dat de stem van jongeren in de media nog wel eens vergeten wordt. “Heel vaak wordt er over jongeren gepraat, maar niet mét jongeren. Er komen nieuwsberichten voorbij en dan zeg ik jongens, ik mis hier een jongerenstem. Wil een van jullie deze toevoegen? En dan schrijven ze er een stuk over.” 

Ondertussen typen de jongeren ijverig verder aan de artikelen, waarna ze deze zelf mogen publiceren op de website van de fictieve Dagelijkse Courant. De volgende stap is het verspreiden van een link naar hun zelfgemaakte nepnieuws. Uiteraard krijgt de lezer, wanneer je op de link klikt, een bericht te zien met de onthulling dat het artikel nepnieuws is. Het bericht met de meeste clicks van deze workshop: “N-term aangepast door fout: scholieren boos, minister opgestapt”. 

De middag wordt afgesloten met een drankje, waarbij ook wordt nagepraat over de workshop. Elise-May (17): “Ik wist niets over trollen. Ik had wel van het woord gehoord, maar geen idee wat het inhield. Het is leuk dat je zelf een nepnieuwsartikel gaat schrijven.” En ook Fatima-Zahra (17) geeft aan veel geleerd te hebben. “Ik wist niets over de vormen van fake news en de technieken waarmee het wordt gepresenteerd, zoals vermomming.” 

Scholieren.com is een partner van #UseTheNews. De deelname aan de workshop door de redactie van de website is deels gesponsord door #UseTheNews.