In de voorstelling ‘Rabbit Hole’ van de Toneelmakerij komt hoofdpersoon Samy zijn kamer niet meer uit, gaat hij niet meer naar school en negeert hij zijn moeder en zus. De reden? Hij heeft zich teruggetrokken in een online-community. We stelden artistiek directeur en regisseur Paul Knieriem vijf vragen over deze voorstelling.

Waarop is deze voorstelling geïnspireerd?

“Sociale media zijn gemaakt om je content voor te schotelen die vooral bevestigd waar je zelf in gelooft. Dit zorgt steeds vaker voor problemen bij zowel jongeren als bij ouderen, omdat je alleen nog maar content ziet die je eigen wereldbeeld bevestigd met alle gevolgen van dien. Bijvoorbeeld bij mensen die in alternatieve realiteiten of waarheden gaan geloven en daardoor eigenlijk geen bewustzijn hebben dat het een subjectieve waarheid is. Daarnaast is er bij een jonge generatie eigenlijk geen onderscheid meer tussen online en offline. Natuurlijk hebben ze een fysiek leven, klasgenoten en vrienden, maar die zien ze net zo goed online. Wij wilden van dit thema een voorstelling maken waarbij we niet zozeer oordelend zijn. We kunnen wel zeggen het internet slecht is en dat jongeren ervan weg moeten blijven, maar het is onderdeel van ons leven.”

Welke rol spelen fake news en complottheorieën?

“De hoofdpersoon in de voorstelling wordt ingepalmd door Neo17 en zijn aanhangers. Deze persoon gooit allerlei gebeurtenissen op één hoop. Bijvoorbeeld corona, de klimaatcrisis en de oorlog in Oekraïne. Daardoor ontstaat een complottheorie-achtige wereldbeeld. Het gaat dan ook over selectief shoppen in een openbare internetwereld.”

Welke lessen zijn er te halen uit de voorstelling?

“We willen niets verbieden. Het doel is om de realiteit te laten zien en ouders mee te geven om niet meteen in paniek te raken. We hopen jongeren vooral mee te geven kritisch te blijven. We laten een mechanisme zien van een jongen die wordt geronseld door een Andrew Tate-achtig figuur. En door dit mechanisme te laten zien hopen we dat er bij het publiek bewustzijn ontstaat.”

Voor wie is de voorstelling leerzaam?

“Rabbit Hole is gemaakt voor een breed publiek, met een leeftijd vanaf twaalf jaar. Het is leuk om met een jonge doelgroep in gesprek te gaan over de inhoud van het toneelstuk, maar ze zijn minder onder de indruk dan ouders. Een voorbeeld hiervan is een scene over dickpics, waarbij een jongen slachtoffer wordt van sexting. Docenten en ouders vinden dit vaak heel heftig, terwijl uit ons vooronderzoek blijkt dat een meisje van twaalf jaar waarschijnlijk al eens een dickpic heeft gezien. Dat is de realiteit en daar kan je gechoqueerd op reageren óf je kan in gesprek gaan met de jongeren. Het internet is zo’n groot onderdeel van het leven van jonge mensen en daar wordt weinig op gereflecteerd door docenten en ouders, omdat ze de onlinewereld niet kennen. Ook weten ze vaak niet precies waar hun kinderen online uithangen. Ik hoop dat onze voorstelling het gesprek stimuleert tussen generaties.”

Rabbit Hole is interactief, jongeren zijn zelf onderdeel van de voorstelling. Hoe gaat dat in zijn werk?

“Bij binnenkomst kunnen bezoekers een QR-code scannen. We vragen ons publiek dan ook expliciet hun telefoon aan te houden en niet uit te zetten. Je hebt een tweede scherm op je telefoon, waarmee je ook berichtjes kan sturen en deze terug kan lezen op het grote scherm. De hoop is dat het publiek ook met elkaar in gesprek gaat. Deze functie is heel spannend voor ons als theater, want normaal zoek je concentratie en focus bij het publiek. Hierbij laten we de controle los, al doe je dat als theatermaker in zekere zin altijd al.

Het publiek maakt samen met een acteur de voorstelling. We weten dat de jongeren de eerste vijf minuten het systeem gaan proberen te hacken en grenzen gaan opzoeken, maar we hopen dat het verhaal zo interessant is dat ze inhoudelijk gaan reageren en niet alleen maar bezig zijn om de boel te verzieken. Het is spannend of we ze echt op inhoudelijk niveau kan veroveren. We zijn niet naïef, de jongeren gaan echt niet beleefd zitten kijken en na afloop applaudisseren. Maar dat vind ik ook leuk aan het jonge publiek, ze zijn goudeerlijk. En als ze het niet boeit, krijg je dat ook te horen.”   

Meer weten over The Rabbit Hole? Kijk dan hier.